+100%-
Menu

Route categorieen Archives: Wandelroutes

Bloesemroute

Wandel mee tegen eenzaamheidDe Betuwe wordt wel de fruittuin van Nederland genoemd vanwege de omvangrijke fruitproductie. Het gebied telde in 2011 ruim 3000 ha fruit en ruim 450 fruittelers. Dankzij die fruitcultuur wordt de Betuwe geroemd om de jaarlijkse bloesempracht.

De Betuwe is zondermeer een gebied om verliefd op te worden. Wanneer de bloesems de Betuwse boomgaarden bedekken, dan voel je vlinders in je buik. Dat moet ook Dolf Brouwers (alias Sjef van Oekel) hebben ervaren toen hij het lied Eens zal de Betuwe in bloei weer staan uitbundig vertolkte. Na de Tweede Wereldoorlog schalde deze hit veelvuldig uit menig radio de Hollandse huiskamers in.

Eens zal de Betuwe in bloei weer staan
Nog mooier en voller dan voorheen
Eens groeit op Walcheren weer goudgeel graan
We zullen herbouwen steen voor steen
We malen weer droog ’t land dat onder water staat
Traditie zegt dat Neerlands glorie nooit ten onder gaat
Eens zal de Betuwe in bloei weer staan
En groeit op Walch’ren goudgeel graan

Voor informatie over bloesemroutes, kijk op www.uitinderegio.nl/bloesemperiode

$new_string

Wederopbouwroute

Een leuke nieuwe route langs alle gemeentelijke monumentale panden en karakteristieke wederopbouw in de binnenstad.

Routebeschrijving Wederopbouw3 »

$new_string

Tuinen- en parkenroute

Park- en tuinenrouteTiel heeft een aantal stadstuinen en –parken die de moeite van een wandeling waard zijn.Zochertuin (stadhuistuinen)Achter het 15de eeuwse Ambtmanshuis ligt een landschapstuin uit ca 1860, ontworpen door K.G. Zocher. De aangrenzende tuin bij het gemeentehuis dateert uit 1997.
Daarnaast ligt weer een traditionele 19de eeuwse tuin, waarschijnlijk ook van K.G. Zocher.

De Ambtmanstuin en Hoogenboomtuin liggen tussen de Ambtmanstraat en de Achterweg. Ertussen ligt het nieuwe gemeentehuis en bijbehorende tuin uit 1997 van de hand van Wil Thijse.
De huizen bij de Ambtmanstuin en de Hoogenboomtuin dateren respectievelijk uit de 16e en 15e eeuw. De huidige tuinen in landschapsstijl uit ca 1860 zijn waarschijnlijk beide ontworpen door K.G. Zocher (1796-1863).

De Ambtmanstuin heeft veel bomen, bijzondere loofbomen en verschillende naaldbomen, uit ca 1860 met nog een echte 19e eeuwse sfeer. De Hoogeboomtuin is een landschapstuin waaraan later achterin de tuin bloeiende bomen en struiken, veel coniferen en Aucuba’s zijn toegevoegd. In vergelijking met de Ambtmanstuin heeft deze tuin een opener karakter. De Ambtmanstuin is reeds gemeentelijk monument; de Hoogenboomtuin zal die status nog krijgen. In 1997 schreven dr L.H. Albers, ir A. Guinee en B. Heinrichs een herstelplan voor deze tuinen. Bekend is de Zochertuin gelegen tussen de Achterweg en de Ambtmanstraat.

Park Sint Maartenskerk

Een belommerde plek aan de rand van het historisch stadscentrum is te vinden rond de prachtige en monumentale Sint Maartenskerk. Ten noorden van de kerk bevindt zich het parkje. Ten zuiden van de kerk ligt de Tielse stadsgracht. De Sint Maarten is met een leeftijd van ongeveer 1200 jaar de oudste kerk van Tiel. De stad Tiel lijkt ooit in de buurt van deze kerk te zijn ontstaan. De kerk was toen nog klein, maar in de loop der eeuwen groeide deze groter en groter. Het gotische gebouw zoals we deze nu zien is overigens weer veel kleiner dan 400 jaar geleden. Aan de oostzijde zijn de funderingen van het verdwenen gedeelte weer zichtbaar gemaakt op de grond. De kerk werd in de Tweede Wereldoorlog kapotgeschoten door de geallieerden, maar is na de oorlog gerestaureerd.

Voor meer informatie: www.protestantsegemeentetiel.nl

Het Kalverbos

Onder dit park rusten de resten van de ongeveer 1100 jaar oude Sint Walburgkerk. Deze kerk werd bezocht door de Tielse adel. Het gewone volk verzamelde zich in de St. Maartenskerk.
Het park heet tegenwoordig Kalverbos, omdat er na de sloop van de kerk in het jaar 1680 kalveren werden verhandeld. Archeologen ontdekten dat niet alleen de restanten van de kerk bewaard zijn gebleven, maar ook de mensen die in en bij de kerk begraven zijn geweest, hier nog steeds liggen.
De stenen fontein (centraal in het park) is gebouwd in 1929 en een van de weinige voorbeelden van de Amsterdamse Schoolbouwstijl in Tiel. De fontein werkte al snel na de bouw niet meer en heeft vervolgens tientallen jaren dienst gedaan als bloembak. In 2007 is de fontein gerestaureerd en sindsdien spuit hij ook weer!

Stadspark ‘De Kleine Plantage’

Halverwege de zestiende eeuw liep er al een weg rond de Plantage, die toen uit bouwland bestond. Dit heette toen Vrijthof en maakte deel uit van een uitgestrekt grondgebied van de Tielse kloosters. Bij de confiscatie van de geestelijke goederen werd de Vrijthof eigendom van de gemeente. Deze verpachtte hem als tuingrond en boomgaard, en in de stadsarchieven werd de naam verbasterd tot Fruithof. In 1861 bouwde B.R.P. Hasselman er een kapitale villa. Hij zou enkele jaren later zijn vader opvolgen als burgemeester van Tiel. In 1936 werd door zijn erfgenamen een brede strook grond langs de Nieuwe Tielseweg verkocht voor woningbouw. De villa ging al gauw schuil achter een rij huizen en werd vooral na de tweede wereldoorlog voor verschillende doeleinden gebruikt. Toen over bebouwing van het gebied geen overeenstemming bereikt kon worden, brandde de villa op een zondagmiddag van 1990 geheel uit. Sindsdien is er nog alleen een ruïne van over.

De Plantage was voor de tweede wereldoorlog dicht begroeid met bomen. Daartussen stond een muziektent waar geregeld concerten werden gegeven. Door de geallieerde beschietingen van Tiel vanaf het bevrijde gebied aan de overkant van de Waal, werd deze muziektent aan het eind van de oorlog ernstig beschadigd. Bij de restauratie in de jaren vijftig werd er omheen een diepe karpervijver met een mooie brug aangelegd en sindsdien vonden er weer concerten plaats. De muziektent is niet lang daarna afgebroken en de vijver volgestort met puin.
In 1963 schonk de Oranjevereniging de burgerij van Tiel een hertenkamp op de Plantage. De gemeente heeft deze in 1988 overgedragen aan een stichting, die de hertenkamp uitbouwde tot het huidige dierenpark.

Groene oases

Buiten de binnenstad telt Tiel nog een aantal groene oases, zoals de parken Elzenpach en Groenendijk. Nabij de wijk Passewaaij liggen het Linge-Waalpark, het Vuadabos en de Wetlands. In ontwikkeling is park Vijverberg, een Cool Nature plek, grenzend aan Tiel Oost.

Begraafplaats ‘Ter Navolging’

Bijzonder is ook begraafplaats ‘Ter Navolging’ aan de Lingedijk. Dit is een rijksmonument en wellicht de grootste groene long van de stad. De begraafplaats fungeert als een met respect behandeld stadspark.

Voor meer informatie zie www.ternavolgingtiel.nl.

$new_string

Stolpersteineroute

StolpesteinerrouteTiel heeft zwaar geleden onder de Tweede Wereldoorlog. Meer dan 75 procent van de gebouwen werd verwoest door de beschietingen vanaf de bevrijde overkant van de Waal. Dramatisch waren de verliezen aan mensenlevens tijdens de bezetting.

Stolpersteine zijn gedenksteentjes van 10 x 10 cm met een messing bovenkant en de tekst ‘Hier woonde … (naam, geboortejaar, jaar en plaats van deportatie, datum en plaats van overlijden)’. Ze heten zo, niet omdat je er letterlijk over struikelt, maar omdat je erover struikelt met je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst te kunnen lezen.

De maker van de Stolpersteine is de Duitse kunstenaar Gunter Demnig, die veel sociaal bewogen kunst heeft gemaakt. Zijn motto is: ‘Een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is’. Sinds 1994 heeft hij al meer dan 20.000 Stolpersteine gelegd op vele plekken in Europa.
Voor zo ver begin 2010 bekend was, gaat het in Tiel om 21 slachtoffers. Van hen behoorden twintig tot de Joodse gemeenschap en een van hen was Jehova’s getuige.

Wellicht zal de lijst van slachtoffers door verder onderzoek en naar aanleiding van de publiciteit rond het project nog uitgebreid worden. Dit betekent dat er mogelijk in de jaren na 2010 nog meer Stolpersteine geplaatst zullen worden.

Op 7 april 2010 werden in Tiel 21 ‘Stolpersteine’ (‘struikelstenen’) gelegd. Hiermee gedenkt Tiel zijn stadsgenoten, die door de nazi’s zijn vervolgd en vermoord. De stenen liggen voor het huis waar het slachtoffer destijds woonde. Iedere steen geeft een verdwenen stadgenoot een plek terug in de Tielse gemeenschap www.stolpersteine-tiel.nl.

$new_string

Tiel van Toen tussen het groen

Stadswandeling Tussen het GroenDeze stadswandeling gaat langs en door de historische binnenstad. Verborgen plekken, unieke plekken en bijzondere plekken, u komt ze tijdens deze wandeling allemaal tegen! U ziet tijdens deze route een selectie van monumentale hoogtepunten, gelegen in en langs parken en groenstroken. De ontwerpen die Zocher in de 19e eeuw hiervoor maakte vormen de “groene draad” tijdens uw wandeling.Voordat we gaan beginnen met de wandeling, willen we u graag iets vertellen over de architectenfamilie Zocher. De familie bestond uit drie vooraanstaande (tuin)architecten, namelijk: Johan David Zocher sr. en zijn zonen Johan David Zocher jr. en Karel George Zocher. De specialiteit van deze familie was het ontwerpen van tuinen en parken in de zogenaamde ‘Engelse landschapsstijl’. Deze stijl bestaat uit romantische, parkachtige landschappen met verrassende doorkijkjes, grasvelden omgeven door groepjes bomen en slingerende paden.In de 14e en 15e eeuw worden rondom de stad Tiel ter verdediging grachten, poorten en wallen aangelegd. In de eerste helft van de 19e eeuw wordt door heel Nederland begonnen met het afbreken van deze verdedigingswerken, omdat deze inmiddels hun functie verloren hadden. Zo ook in Tiel. Het gemeentebestuur van Tiel nodigt in 1838 K.G Zocher uit om te komen met een plan voor een ‘aangename wandeling’ langs de stadsgracht, op de plaats waar voorheen de verdedigingswerken waren gelegen. De toen langs de gracht geplante bomen (waarschijnlijk iepen en linden) zijn in de jaren ‘70 van de 19e eeeuw vervangen door esdoorns en robinia. Zocher heeft naast de stadswal, eveneens de historische begraafplaats Ter Navolging heringericht. De Ambtmanstuin, in het centrum van de stad (nu de binnentuin van het stadhuis) wordt ook aan Zocher toegedicht. U kunt ervoor kiezen om deze twee bijzondere plaatsen te bezoeken tijdens uw wandeling en hierbij uw route langs de stadsgracht tijdelijk te verlaten.

» Download stadswandeling Tiel van Toen tussen het Groen

$new_string

Flipje Klompenpad

Wandelroute Flipje Klompenpad Tiel Nieuw Hollandse WaterlinieWandelen langs een deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Daar waar de rivier de Waal water inlaat in het Inundatiekanaal in Tiel, het beginpunt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Ontdek de fraaie wandelroute langs de rivier de Waal en het Inundatiekanaal. 

Je kunt de route lopen vanaf beide kanten: De Waalkade in Tiel of vanaf de camping AandeLinge.nl. De kaart van de wandelroute (zoals hiernaast afgebeeld) is gratis verkrijgbaar bij het Toeristisch Informatie Punt in Tiel (in de hal van Cultuurgebouw Zinder).

$new_string

Historische stadswandeling

Wandel je mee langs de meest bijzondere plekjes van Tiel? We hebben een leuke stadswandeling samengesteld die je voert langs 25 interessante, historische lokaties.

Deze stadswandeling start bij het Cultuurgebouw Zinder en voert langs een groot aantal bijzondere lokaties.

Hieronder tref je een overzicht aan en hiernaast de plattegrond. De plattegrond met een beschrijving van de route is gratis te verkrijgen in het Cultuurgebouw Zinder (in de hal, bij het Toeristisch Informatie Punt).  

De wandeling gaat langs de volgende locaties:

1.Start: Toeristisch Informatiepunt Zinder

Zinder is het prachtige nieuwe cultuurgebouw van Tiel en werd in november 2017 geopend door Prinses Beatrix. Jong en oud kunnen hier genieten van alles wat met cultuur te maken heeft. In Zinder treft u de bibliotheek aan, de informatiebalie, het historisch en toeristisch Informatiepunt en de kunstuitleen. Zinder is geopend van: Maandag 12.00 – 22.30 uur Dinsdag t/m vrijdag 09.00 – 22.30 uur Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Koopzondagen 12.00 – 17.00 uur.

Meer weten over dit unieke cultuurgebouw? Kijk op www.zinder.nl
Foto: Emanuele Scorcelletti

 

Zinder Tiel

2.Kantongerecht

Dit Monument werd in 1882 gebouwd om dienst te doen als Arrondissements-rechtbank. Na 1935 werden er taken van het kantongerecht uitgevoerd. Het kantongerecht werd in 1996 na een restauratie van drie jaar weer in gebruik genomen. Architect Otto van Dijk noemde het gebouw bij de heropening “een prachtige suikertaart”. In 2002 werd het kantongerecht van Tiel als zelfstandig gerecht opgeheven. Het voormalig gerechtsgebouw werd aangewezen als nevenzittingsplaats voor de sector kanton van de rechtbank van Arnhem. In 2013 werd de zittingsplaats opgeheven. In 2020 zijn er zorgappartementen gerealiseerd. Het gebouw heeft een overdaad aan detailleringen, ontleend aan verschillende bouwstijlen en is ontworpen door architect J.F. Metzelaar, die ook de markante koepel gevangenissen van Breda, Haarlem en Arnhem schiep.

 

Kantongerecht Tiel

3.Joods Monument

Het 19e eeuwse poortje links van het archief was oorspronkelijk de toegang naar de Israëlitische Synagoge. Het op de muur en boven de ingang aangebrachte monument werd in 1996 onthuld en is aangebracht ter herinnering aan de uit Tiel afkomstige, in de Tweede Wereldoorlog omgebrachte Joodse inwoners. In een klein luidsprekertje wordt naast de familienaam de tekst “en dit nooit meer” uitgesproken in alle talen die in Tiel gesproken worden. Het monument is een ontwerp van de kunstenaars Willem den Ouden en Johan Goedhart.

 

Joods Monument Tiel

4. Tielse kermiskoek

Traditie van de Tielse kermiskoek De koek wordt beschreven in een boek uit 1871 van Jan ter Gouw:De volksvermaken. Het was gebruikelijk dat verliefde boerenzonen uit Tiel en omgeving de koek kochten en deze aan hun geliefden gaven als een soort huwelijksaanzoek. Als de jonge vrouw de man na acht of veertien dagen, als hij op zondag bij haar familie op bezoek ging, een plak van de koek gaf, was dat een teken dat zij hem wilde als echtgenoot. In 1840 werd er aan de Westluidensestraat in Tiel een bakkerij opgericht die nog steeds bestaat en nog altijd de kermiskoeken levert. Er werden destijds koeken gebakken voor kermissen in het hele land, nu alleen nog voor de kermis in Tiel. De kermiskoeken worden nu nog maar zelden gebruikt voor een huwelijksaanzoek, maar nog altijd zit er een verhaal achter het schenken van de koek. Ze worden meestal gegeven als blijk van waardering en liefde. De laatste jaren zijn de kleine formaat-koeken erg populair geworden. Je kunt ze kopen met allerlei lieve teksten erop. Nog tot ver in de twintigste eeuw werd de Tielsche kermiskoek verkocht aan een kraam op de Tielse kermis. Nu gaat de verkoop uitsluitend via de winkel van de bakkerij.

De Tielse kermiskoek staat op de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed. Meer informatie: De Tielenaar »

Foto: Jan Bouwhuis

Tielse kermiskoek

5. Gotisch huis

Gotisch huis met zijn trapgevel stamt uit de 16e eeuw. De gevel is van baksteen in kruisverband. De elf trappen op de top zijn afgedekt met voorgekraagde bakstenen. Het is gebouwd als woonhuis, ooit heeft gildenmeester H. Schul er gewoond. Aan de zijkant van het pand bevindt zich een ouder poortje met een sluitsteen, voorzien van de letters H.S.

Foto: Rijksmonumenten.nl

Gotisch Huis Tiel

6. Stadswal

Over een lengte van ongeveer 70 meter zijn nog de laatste restanten van de middeleeuwse ommuring en overblijfselen van een rondeel aanwezig. De stadswallen dateren uit de periode van rond 1650. Op deze wal stonden oorspronkelijk twee seinkanonnen, die destijds werden gebruikt om de bevolking van stad en omtrek te waarschuwen, wanneer bij ijsgang het ijs in de Waal begon te kruien. De stadswallen zijn versterkt en beschermen de stad tegen het hoge water.

Ook staan in de nabijheid historische kanonnen, met uitzicht op Waal én haven.

Stadswal Tiel

7. Waterpoort

De Waterpoort is in 1647 gebouwd als buitenpoort van de voormalige Kleibergse poort. Een jaar eerder werd de binnenhaven gedempt en ontstond het Plein, waaraan de Waterpoort ligt.Tot 1782 lag er een gracht met een brug voor de poort. Tiel was een versterkte stad met stadsmuren, grachten en poorten. In 1944 werd de Waterpoort door de Duitsers opgeblazen. In 1979 was de herbouw voltooid. Onder het dak is het wapen van Tiel te zien met de tekst “Asylum gentis Batavorum” (toevluchtsoord voor het Bataafse volk). Nu is het gebouw onderdeel van het Flipje- en Streekmuseum Tiel.

Waterpoort Tiel

8. Flipje- en Streekmuseum

Flipje- en Streekmuseum Tiel is gehuisvest in De Groote Sociëteit dat met zijn statige voorgevel stamt uit 1789. De Groote Sociëteit is gebouwd als ontmoetingsplaats voor heren van gegoede stand die in 1764 hun sociëteit oprichtten. Ook dit gebouw heeft zware schade opgelopen tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1972 werd het gerestaureerd. Het museum geeft een overzicht van de leefwijze van de bevolking van Tiel en omstreken vanaf de Romeinse tijd tot heden. En verder informatie over de geschiedenis van Tiel, zoals bodemvondsten uit de tweede eeuw en een maquette van de stad uit 1650. Het museum heeft regelmatig wisselende exposities waarin de archeologie en streekgeschiedenis van Tiel aan de orde komen. Binnen dit gebouw heerst Flipje, het fruitbaasje van Tiel. Hij werd in 1935 ontworpen door tekenaar Eelco ten Harmsen van der Beek als reclamefiguurtje voor jamfabriek De Betuwe. Flipje en zijn vriendjes zijn te zien in twee aan hen en de fabriek gewijde zalen. Van de fabriek is een maquette te zien. Te bekijken valt o.a. het allereerste boekje, het eerste potje jam, maar ook het laatste! Op de eerste verdieping treft u een prachtige stijlkamer aan met porselein, meubelen, streekschilders en zilver. Op de tweede verdieping is een interactieve presentatie te zien van de eerste Tielse Canon, een grote maquette van de stad in de 17e eeuw endiverse wisseltentoonstellingen. Helemaal boven geniet u van het mooiste uitzicht over de rivier de Waal. Het museum is kind- en rolstoelvriendelijk.

Meer informatie: Streekmuseumtiel.nl

Foto: Jan Bouwhuis

Flipje & Streekmuseum Tie

9. Het Plein

Het Plein was tot 1646 een binnenhaven. Aan de kade daarvan meerden de schepen af, die de winkels in de Weerstraat kwamen bevoorraden. De percelen tussen de Weerstraat en het Plein verraden de oorspronkelijke functie. Het zijn “pijpenladen” met smalle puien aan de voorkant en aan de achterkant op het water gerichte magazijnen. In het verlengde van het Plein ligt de Varkensmarkt, die herinnert aan de tijd dat de boeren uit de Betuwe hier naar toe kwamen om hier varkens (biggen) te kopen en te verkopen.

Foto: Jan Bouwhuis

10. Vismarkt

Aan het einde van het Plein ligt de Vismarkt met een halfcirkelvormige zuilengalerij uit 1789. Die galerij bestaat uit Dorische zuilen. In vroeger tijden brachten beroepsvissers bijna dagelijks verse zalm, fint en tal van andere vissoorten, die toen nog in de Waal gevangen werden, aan wal. Vooral de fint (een klein soort elft) was destijds een veelgevraagde vis. De gevangen vis mocht slechts op één plaats verkocht worden. De vismarkt stond oorspronkelijk aan de andere kant van het plein.

Foto: Jan Bouwhuis

vismarkt Tiel

11. Waterpomp

Op de Markt staat een hardstenen pomp met Lodewijk XV-versiering uit 1768. Oorspronkelijk stond er een lantaarn op, die werd verwijderd omdat het toenmalige stadsbestuur dit een minder fraaie decoratie vond. De pompen werden destijds niet alleen voor drinkwater gebruikt, maar ook voor de bestrijding van branden. De onderhoudskosten moesten door de burgers betaald worden via het zogenaamde “pompe gelt”.

 

waterpomp Tiel

12. Flipje standbeeld

Op de Markt staat het standbeeld van Flipje van de Utrechtse kunstenares Else Ringnalda. Dit beeld werd in 1993 onthuld ter herinnering aan de uit 1885 daterende jamfabriek De Betuwe, die een van de belangrijkste werkgevers in Tiel is geweest. In 1991 was het feest: toen werd het vijftig miljoenste potje jam gevuld. De productie verhuisde in 1993 naar Hero in Breda. Flipje bleef in Tiel: als standbeeld dat elke dag wel gefotografeerd wordt.

Flipje Tiel

13. Winkelpromenade

De winkelpromenade in de binnenstad heeft ongeveer 180 winkels, die nagenoeg alle branches vertegenwoordigen. De bestrating van het voetgangersgebied is in 2002 vernieuwd, waardoor het winkelcentrum duidelijk aan aantrekkingskracht heeft gewonnen. Veel winkels zijn na de oorlog gebouwd. De binnenstad werd zwaar beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Diverse winkelpanden zijn nu voorbeelden van fraaie wederopbouw-architectuur.

Winkelpromenade

14. Oliemolenwal

Aan de Oliemolenwal hebben vroeger een of meer oliemolens gestaan. Het is een idyllisch gedeelte in het hart van de stad. Langs de oude stadsgracht leveren, vooral in het voorjaar, de bloeiende heesters en sierbomen een fleurig gezicht op. ’t Mooist wandelt men onderlangs de Wal. Onder de Wal bevonden zich vroeger werfkelders. en een gangenstelsel. Door de verwoesting van Tiel aan het eind van de tweede wereldoorlog is daar nog nauwelijks iets van terug te vinden.

Oliemolenwal Tiel

15. Vogeleilandje

Het vogeleilandje werd in de jaren twintig aan de stad geschonken door de VVV Tiel en Omstreken. Het VVV-bestuur spande zich destijds al in om toeristen naar de stad te halen en zag dit eilandje als een nieuwe toeristische trekpleister.

Vogeleilandje Tiel

16. Kalverbos

Het Kalverbos is een plantsoen uit de negentiende eeuw. Het eerste grote herenhuis aan het Kalverbos, op nummer 4, is het geboortehuis van generaal Chassé, de bekende militaire commandant, die in 1832 de Citadel van Antwerpen verdedigde tegen een overmacht van de Fransen. Even verderop rechts in het plantsoen staat een borstbeeld van Mr. M. Tydeman, een bekend politicus (1854-1915) van liberale huize, geboren te Tiel. Ook het voormalig Stedelijk Gymnasium, nu een appartementencomplex, ligt aan dit plantsoen. In de gracht staat een beeld van Ad Arma, getiteld Iris.

Kalverbos Tiel

17. St. Dominicuskerk

De Sint Dominicuskerk kent een bewogen geschiedenis. Na de Hervorming (1578) kreeg de Protestantse godsdienst in Tiel de overhand. De rooms-katholieken bouwden schuilkerken. Op de plaats van de huidige Sint Dominicuskerk stond ook zo’n schuilkerk, die op den duur te klein werd en in 1860 vervangen werd door een nieuw gebouw. Op vrijdag 8 juli 1938 sloeg het noodlot toe. Tijdens de H. Mis brak brand uit, waarschijnlijk door schilders die met onderhoud bezig waren. Binnen enkele uren was de hele kerk verwoest. In 1940 kon de kerk al herbouwd worden. Opvallend in het interieur zijn een hangend kruisbeeld en een fraai uit koper gedreven tabernakel, kunstwerken uit de vroegere ateliers van de bekende edelsmeden Jan en Eloy Brom, evenals een aantal houtgesneden beelden van kunstenaars als Albert Meetens en Peter Roovers. Helemaal boven geniet u van het mooiste uitzicht over de rivier de Waal.

St Dominicuskerk Tiel

18. Ambtmanshuis

Het Ambtmanshuis is in 1525 oorspronkelijk gebouwd als woonhuis voor de ambtman, dijkgraaf en richter van de Neder-Betuwe, Adriaen van Bueren, getrouwd met Anna van Gelre, een onechte dochter van de militante Karel van Gelre. Een latere richter, Frederik Louis baron van Brakel, werd hier in 1761 vermoord door zijn schoonzoon Isaac Steven, baron van Deelen. Het gebouw kwam later in bezit van rijke families, zoals de Reuchlins, die er een kantoor van de Nederlandse Maatschappij voor Brandverzekering vestigden. In 1939 werd het de zetel van het polderdistrict Tielerwaard. De actrice Mary Dresselhuys verbleef in haar jeugd vaak in het Ambtmanshuis, waar haar moeder is geboren. In de hal hangt een portret van de actrice, geschilderd door Adé Peters. Het gebouw is nu eigendom van de gemeente Tiel en behoort vanaf 1996 tot het stadhuiscomplex.

Ambtmanshuis Tiel

19. Stadhuistuinen

Het geheel gerenoveerde en uitgebreide oude stadhuis aan de Ambtmanstraat en het nieuwe stadskantoor aan de Achterweg zijn met elkaar verbonden door een prachtige groenzone, die bestaat uit drie tuinen. Twee van de drie zijn van historische betekenis: de Ambtmanstuin en de tuin van wijlen mevrouw Hoogenboom, zijn beiden ontworpen door de beroemde tuinarchitect K.G. Zocher, de schepper van het Amsterdamse Vondelpark. De derde tuin (de middelste) is nieuw. Het is een creatie van landbouwarchitect Wil Thijsen. Jong groen ontluikt hier naast eeuwenoude bomen. De tuinen hebben ieder hun eigen karakter behouden.

Stadhuistuin Tiel ontworpen door Zocher

20. Oud Burger Mannen en Vrouwenhuis

Oud Burger Mannen- en Vrouwenhuis, Ambtmanstraat 24, classicistisch gebouw uit 1804. Het gebouw van deze ooit voor de stad zo belangrijke zorginstelling heeft een fraaie voorgevel, met als opvallend detail een driehoekig houten front met een rond zoldervenster, waarin een wereldbol is bevestigd. De voorgevel bestaat uit elf vensterassen. Vijf daarvan springen in het midden enigszins vooruit. Het gebouw deed vele jaren dienst als kantoor. Sinds 2012 heeft dit pand weer een woon-zorg bestemming.

Oude Burger manen en vrouwen huis Tiel

21. Sint Caeciliakapel

De middeleeuwse Sint Caeciliakapel behoorde bij het gelijknamige klooster, waarvan niets meer is overgebleven. Het betreft hier een éénbeukige gotische kapel. In de laatste wereldoorlog werd ook dit gebouw nagenoeg verwoest, maar spoedig nadien in de oorspronkelijke staat gerestaureerd door Monumentenzorg. Het is thans in gebruik bij de Evangelische Lutherse Gemeente.

Sint Caeciliakapel Tiel

22. Schouwburg en Filmtheater Agnietenhof

Dit gebouw staat op het terrein van het vroegere Sint Agnietenklooster, vandaar de naam. Tiel kreeg in 1969 een eigentijds theater, dat in het begin van de negentiger jaren aan uitbreiding en vernieuwing toe was. Bureau Dam en Partners te Amsterdam werd uitgenodigd hiervoor een plan te maken. In december 2000 kon de nieuwe schouwburg opgeleverd worden. Opvallend is de aangebouwde middenzaal met een glinsterende zinken gevelbekleding. Het lijkt in de verte op een voorgevel van een schip.

Agnietenhof

23. Burgerweeshuis

Het Burgerweeshuis dateert van 1905. Het werd gebouwd ter vervanging van het oude weeshuis aan het Hoogeinde. Het aantal weeskinderen, dat toentertijd in het nieuwe gebouw werd opgenomen, liep door de jaren heen gestaag terug. De eerste jaren waren het er gemiddeld zestig. Later nog maar enkele tientallen. Het gebouw heeft veel luiken, die dicht gingen als de kinderen naar bed gingen. Als instelling bestaat het Burgerweeshuis nog steeds, maar dan alleen nog om een fonds te beheren. Achter het gebouw bevond zich vroeger de stadsmuur.

Burgerweeshuis Tiel

24. Sint Maartenskerk

De Sint Maartenskerk, gebouwd rond 1440, is gerestaureerd in 1964. Het huidige kerkgebouw dateert blijkens opgravingen in eerste aanleg uit de achtste eeuw. In 1441 moet hier al een tufstenen toren gebouwd zijn, die pas in 1514 werd voltooid. Men had er dus 83 jaar over gedaan. Kerkgebouw en toren werden in 1944 – 1945 vanuit Wamel kapot geschoten door de geallieerden. Van 1957 tot 1964 is men bezig geweest met de restauratie. De toren is met tufsteen bekleed en gebouwd in laatgotische stijl. Het klokkenspel werd in de oorlog door de Duitsers gestolen, maar kwam na veel speurwerk toch weer terecht. Het carillon omvat 48 bronzen klokken, die samen circa veertien ton wegen. De Gerfkamer, ofwel Sacristie, ligt ten noordoosten van de kerk en was oorspronkelijk aan het koor gebouwd.

Bij de Sint Maartenskerk links aanhouden om door te lopen naar de Vlindertuin de Zindering.

Sint Maartenskerk Tiel

25. Vlindertuin de Zindering

Tiel geniet van Vlindertuin de Zindering, een biologische, insectenvriendelijke, diverse bloemenzee van 2.300 vierkante meter in het centrum van de stad. Deze kwam er dankzij de inzet van een grote groep vrijwilligers.

Vilndertuin de Zindering Tiel

Na een bezoek aan de Vlindertuin doorlopen naar het cultuurgebouw Zinder, het eindpunt van de stadswandeling.

Wij hopen dat je prettig gewandeld hebt.

Disclaimer

Voor onze website en publicaties hebben wij onze uiterste best gedaan om alle belanghebbende te vermelden. Mocht je beeldmateriaal op deze website getoond zijn en heb geen bronvermelding gekregen, neem dan contact met ons op.  

Belangrijk

Je loopt deze tocht geheel voor eigen rekening en risico. Stadspromotie gemeente Tiel kan op geen enkele wijze en in geen enkele opzicht aansprakelijk worden gesteld voor tijdens en / of als gevolg van het lopen van deze tocht opgedane schade. Verder kan het zijn dat gedurende de tijd aanpassingen plaatsvinden in de stadswandeling als gevolg van verkeerswijzigingen, monumentenbeleid, etc. De wandelroute kan daardoor niet meer up-to-date zijn.

 

$new_string

Zelf je wandelroute samenstellen

wandelnetwerk Tiel en omgeving Zelf je wandelroute samenstellen

In Tiel staan langs bestaande paden bordjes van het wandelkeuzenetwerk. Door de kleuren op de bordjes te volgen, of door keuzepunten (nummers op de bordjes) aan elkaar te verbinden kunt u de meest prachtige wandelroutes lopen.

Een kaart van de wandelroutes die al voor u zijn samengesteld treft u aan bij het Station in Tiel , het Station in Tiel-Passewaaij  en bij Camping Zennewijnen.

Wilt u zelf een nieuwe wandelroute maken en gebruik maken van de bestaande paden en verwijzingsbordjes, dan kunt u op https://wandelnet.planner.routemaker.nl/planner/wandelen zelf keuzepunten aan elkaar verbinden.

Veel plezier met het wandelen in Tiel!

Heeft u een leuke wandelroute samengesteld in Tiel en wilt u deze delen met anderen? Dan kunt u een mail sturen naar zinderbalie@cultuurbedrijftiel.nl en dan delen wij deze op de sociale media of op UitinTiel.nl

$new_string