Het Inundatiekanaal in Tiel is een mooie plek om langs te wandelen, fietsen of een hengeltje uit te gooien. Wat niet iedereen weet is dat het kanaal een belangrijk onderdeel is van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De gemeente Tiel draagt al ruim twintig jaar actief bij aan het beschermen van dit erfgoed en tekent nu voor de komende tien jaar.

De Nieuwe Hollandse Waterlinie is een oude militaire verdedigingslinie die van het eiland Pampus, via Utrecht en Gorinchem naar de Biesbosch loopt. Langs de linie staan forten en andere verdedigingswerken. Daar tussenin zijn stroken land vrijgehouden die in tijden van gevaar onder water gezet konden worden om de vijand tegen te houden. Het onder water zetten van een gebied heet inundatie.

Meestal werden daarvoor bestaande watergangen gebruikt. Soms werd in opdracht van het leger een inundatiekanaal gegraven zoals dat in Tiel. Het kanaal loopt hier van de Waal in Tiel-West naar de Linge bij Wadenoijen. Daarmee kon voldoende water aangevoerd worden om de linie van Leerdam tot Gorinchem onder water te zetten.

 Werelderfgoed gewoon in Tiel

Meerdere provincies, gemeenten, Waterschap Rivierenland en andere organisaties zoals Staatsbosbeheer sloten in 2002 het Pact van Loevestein. Ze besloten daarmee samen aan het behoud van de waterlinie te gaan werken. Dat gebeurt door restauratie van objecten zoals forten en sluizen en door het ontwikkelen van vooral toeristische functies rond de linie. Door de gezamenlijke inspanningen van de afgelopen twintig jaar heeft de linie zich sterk ontwikkeld. In 2021 heeft de Nieuwe Hollandse Waterlinie samen met de Stelling van Amsterdam onder de naam Hollandse Waterlinies de status van UNESCO Werelderfgoed gekregen. Dit erfgoed loopt door 5 provincies en is zo’n 200 km lang.

Hoog tijd om de afspraken van het Pact te vernieuwen. Wethouder Frank Groen zette namens de gemeente recent zijn handtekening voor de samenwerking de komende tien jaar. “De Waterlinie is zeer belangrijk historisch erfgoed waar we als Tiel gewoon deel van uit maken”, zegt Groen. “Het inundatiekanaal en ook de bijbehorende sluiswachterswoning belichaamt die geschiedenis. Er is de afgelopen twintig jaar veel gebeurd vanuit het pact om dit te behouden en uit te dragen. Het spreekt vanzelf dat we daar als gemeente graag bij aanhaken.”

 Waterspeeltuin met historisch perspectief

Waar in de afgelopen periode vooral het restaureren en de benoeming tot Werelderfgoed centraal stond, wil Tiel de komende periode meer doen om het verhaal uit te dragen. Zo komt er een nieuw informatiebord bij het kanaal en wordt gedacht over nieuwe toeristische routes. In het nabijgelegen Linge-Waalpark staat een bijzonder project op stapel om kinderen bij het verhaal te betrekken.

Het principe van inundatie krijgt namelijk een belangrijke rol in de nieuwe waterspeeltuin die hier mede dankzij een bijdrage vanuit het Pact van Loevestein wordt aangelegd. Kinderen kunnen er met behulp van een sluisje in een kanaal een lager gelegen gedeelte doelbewust onder water zetten. Er is een grasheuvel die dienst doet als fort met een waterpomp. Via een ‘balanceerroute’ kunnen ze het geïnundeerde gebied proberen over te steken.

“Door het terrein op deze manier in te richten kunnen kinderen lekker buiten spelen en tegelijkertijd kennis maken met de cultuurhistorie van de waterlinie”, zegt Groen. “Het is denk ik een hele mooie en creatieve manier om dit erfgoed levend te houden. Zonder de samenwerking in het Pact was de speeltuin niet op deze manier tot stand gekomen.”

Foto bijschrift:
 Projectleider van het Pact van Loevestein Anya van Beek-Korotkova nam bij de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst het boek Wisseling van de wacht over de transformatie van de Hollandse Waterlinies mee voor wethouder Frank Groen.

Foto: Jan Bouwhuis